متخصصان غیرمتخصص در کشاورزی سخنان بی‌اساس نگویند!
سخنان بی‌پایه متخصصان اقتصادی درباره اقتصاد کشاورزی هر روز بیشتر می‌شود
متخصصان اقتصادی غیرمتخصص در کشاورزی سخنان بی‌اساس نگویند!
منصور انصاری، مدیر تحریریه کشاورزی آینده جهان (کاج پرس) بابیان این مطلب گفت: متأسفانه این روزها بسیاری از متخصصان، حتی صاحب‌نظران و اساتید دانشگاه با فرض اینکه هر مخالفت خوانی و مخالفت با همه‌چیز و هر چیز ازجمله با دولت مستقر، موجب محبوبیت آنان در دولت آینده و جامعه می‌شود، موضوعاتی در ارتباط با کشاورزی مطرح می‌کنند که پایه علمی ندارند.
وی یادآور شد: این پدیده مخالفت خوانی در حال رشد و گسترش است و عده‌ای بدون مطالعه و اطلاع دقیق با تبختر و تفرعن در مورد «شدن» موضوعاتی اصرار دارند که «نشدنی» هستند؛ مثلاً با اصرار و ضرب و زور و اعلام نظر، ذخیره آب سفره‌های زیرزمینی افزایش نمی‌یابد که بتوانیم از این ذخایر برداشت بیشتری کنیم یا نمی‌توان بدون ارائه آمار و ارقام گفت وضع بارندگی و آب‌وهوایی امسال یا سال گذشته مناسب، عالی و یا بد بوده است!
این اظهارنظرها باید بر اساس آمار و ارقام مراکز علمی باشند. مثلاً دکتر فتح اله تاری، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در گفتگویی کوتاه با «نود اقتصادی» روز جمعه 28 آذرماه، با اشاره به عدم رعایت و پیگیری مبحث اقتصاد مقاومتی به‌اندازه کافی، می‌گوید: اگر این امر پیگیری شده بود کشور به واردات برنج ذرت و ... نیاز نداشت.
این استاد دانشگاه می‌افزاید: طی سه سال اخیر با وضعیت مناسب آب‌وهوا، وزارت جهاد کشاورزی الگوی کشت را تغییر نداد. اگر الگوی کشت از هندوانه، گوجه‌فرنگی و امثالهم به سمت برنج و ذرت تغییر می‌کرد هم کشاورزان منفعت می‌بردند و هم اینکه وابستگی به واردات نبود.
این استاد اقتصاد در ادامه سخنان خود می‌افزایند: اکنون می‌بینیم که حتی وزارت جهاد کشاورزی در تأمین بذر با کشاورزان همکاری مناسبی ندارد.
گرچه بعید به نظر می‌رسد این‌گونه اظهارنظرهای غیرعلمی و بی‌پایه توسط استاد تاری به‌عنوان یک استاد اقتصاد ایراد شده باشد و بیشتر به اظهارنظر دانشجویی می‌ماند که می‌خواهد با طرح شعار به دفاع از اقتصاد مقاومتی بپردازد، اما باید گفت، حتی اصول کلی اقتصاد مقاومتی نیز چنین رویکردی از کشاورزی را در کوتاه‌مدت ناممکن می‌دانند هرچند راهبرد آن وجود داشته باشد.
اگر فرض کنیم که الگوی کشت، سوئیچ یک دستگاه با سنسورهای بسیار حساس نسبت به مناسب بودن شرایط آب‌وهوایی است - که این مناسب بودن هم تعریف علمی دارد- و به‌محض به وجود آمدن چنین شرایطی آژیر می‌کشد، یا دست روی آن بگذاری، تمام کشاورزان خیار، گوجه یا هندوانه کار یعنی همان صیفی‌کاران بهصف می‌شوند و از شروع فصل کاشت در تمام نقاط ایران برنج و ذرت و سویا و گندم و جو می‌کارند، می‌توان قبول کرد در امری که شدنی بوده اهمال کرده‌اند و گفته و نظر استاد تاری را نیز می‌توان پذیرفت!
این استاد اقتصاد باید بداند تقریباً 98 درصد کشاورزی کشور و سرمایه‌گذاری آن توسط بخش خصوصی صورت گرفته است و هر سرمایه‌گذاری در هر رشته ازجمله کشاورزی، طبق محاسبات اقتصادی درست یا نادرست خود در سود و زیان به بازار و بازرگانی نگاه می‌کند و نوع کشت را انتخاب و فعالیت تولیدی خود را انجام می‌دهد. تاکنون هم هیچ قانونی برای اینکه کشاورزان را مجبور کند فلان محصول را بکارند و بهمان محصول را نکارند مصوب نشده است؛ گرچه توصیه‌های کارشناسی از دیرباز بوده و هست و همچنین، کاهلی وزارت جهاد کشاورزی طی 20 سال گذشته از دولت‌های پیشین تاکنون برای نزدیک شدن به الگوی کشت را نباید بخشید زیرا الگوی کشت پیشنهادی وزارت جهاد کشاورزی برای دست‌یابی به لایحه‌ای قابل ارائه به مجلس برای تبدیل شدن به یک قانون همه‌جانبه نگر، مدون و قابل‌اجرا، هنوز در هیات دولت سرگردان و منتظر چکش‌کاری است!
منصور انصاری افزود: آنچه در مورد الگوی کشت تاکنون گفته و بعضاً هم اجرا شده، چند قلم تشویقی و محدودیت هایی است که الزام قانونی هم ندارد و فقط در حد توصیه یا عدم اعمال شاخص‌های حمایتی برای کشاورزانی است که رعایت نمی‌کنند؛ مثلاً محدودیت کشت برنج در تمام استان‌های کشور به جز سه استان شمالی به گونه‌ای است که اگر کشاورزی در فلان استان - غیر از سه استان شمالی- برنج بکارد، وزارت جهاد کشاورزی درست یا نادرست ابزار قانونی برای امحای کشت را ندارد بلکه فقط می‌تواند به آن کشاورز، کود، سم، وام‌های حمایتی ارزان و ... ندهد!
منصور انصاری مدیراجرایی و دبیر تحریریه پایگاه خبری کاج پرس می‌گوید: این‌گونه اظهارنظرها با واقعیت کشاورزی کشور فاصله بسیار زیادی دارند که البته ناشی از کم اطلاعی است.
وی تأکید می‌کند: باید گفته شود که این جانب در جایگاه انتقادی طی سالیان متمادی گذشته مقالات متعددی در مورد الگوی کشت، ماهیت، ضرورت یا عدم ضرورت ، تناقضات درونی و تعلل در اجرای آن نگاشته‌ام که به‌راحتی قابل‌دسترس است ولی هرگز تصوری مکانیکی از اجرای این الگو نداشته‌ام که مثلاً با فشار یک دکمه وارد عمل می‌شود و قس علیهذا...
انصاری خاطرنشان ساخت: خوب است این استاد گرامی، یک مراجعه ولو سطحی به شرایط اقلیمی ایران، کاهش مداوم سطح ذخیره های آب سفره‌های زیرزمینی، میزان استحصال آب‌های تجدید ناپذیر، متوسط بارندگی و تبخیر طی 30 سال گذشته از جمله سه سال اخیر و خوب یا بد بودن وضعیت بارندگی و آب و هوا داشته باشند و بر اساس آمار بگویند آیا آب کافی برای افزایش سطح کشت ذرت دانه‌ای، سویا و برنج هست؟ آیا ایشان نظری و بحثی در مورد استفاده از مزیت‌های عیناً موجود جهانی انتقال آب مجازی در قالب واردات محصولاتی چون برنج، ذرت دانه‌ای، سویا و جو دارند؟ آیا ایشان می‌دانند کل تولید ذرت دانه‌ای کشور در بهترین شرایط آب و هوایی به یک میلیون و 200 هزار تن می‌رسد و ما برای تولید گوشت مرغ و تخم‌مرغ، شیر و گوشت قرمز برای اینکه وارد کنندگان این کالاهای نهایی نباشیم، حداقل 15.5 میلیون تن سالانه، به تفکیک 7.5 میلیون تن ذرت، 3 میلیون تن سویا و 5 میلیون تن جو نیاز داریم! و کل تولید کشور فقط می‌تواند 20 درصد از نیاز تولید فراورده های دام و طیور و آبزیان را تأمین کند و لامحاله 80 درصد را باید وارد کنیم؟
در این شرایط، با هر نوع اجرای الگوی کشت، حتی به زور و تهدید اسلحه نیز، به دلیل کمبود آب، طی سه سال امکان تأمین کلیه این نیازها را نخواهیم داشت.
انصاری افزود: در مورد برنج هم باید گفت؛ تولید داخل این محصول در سال 1398 به دلیل بقایای آب سیل در خوزستان و لرستان به رقم بی‌سابقه 3 میلیون تن رسید، با این وجود نزدیک به 1.4 میلیون تن برای مصرف و بعضاً ذخایر استراتژیک وارد شده است ولی به طورکلی میزان متوسط تولید برنج داخل حدود 2 میلیون تن و میزان مصرف با احتساب متوسط سرانه مصرف یعنی 38کیلو به رقم 3 تا3.3 میلیون تن می‌رسد زیرا مقداری هم از بازارچه های مرزی وارد می‌شود که امکان محاسبه آن در آمارها وجود ندارد.
حال در چنین شرایطی و با توجه به نیمه خشک بودن اقلیم کشور، باید در یک راهبرد 10 تا 20 ساله و با بهره‌گیری از مدرن‌ترین تکنولوژی‌های بذر و ابزارهای تولید به خوداتکایی دست یابیم، با شعارهای بی‌پایه و هیجان انگیز نمی‌توان آماج‌های اقتصاد مقاومتی در عرصه کشاورزی را تحقق بخشید!
کشاورزی در تمامی دنیا متأثر از نوعی دترمینیزمِ ناشی از اقلیم و طبیعت است، با اراده‌گرایی، آن هم در کشوری مانند ایران که با کم آبی و نبود تکنولوژی‌های مدرن فرا صنعتی مواجه است به اهداف خود نمی‌رسد.
البته بهتر بود روابط عمومی وزارت جهاد کشاورزی و از قول معاونت زراعت، پاسخ به چنین اظهارنظرهایی را می‌دادند که متأسفانه این مرکز در کارهای اولیه روزمره خود مانده است چه برسد به پاسخگویی در مقابل این اظهارنظرها !
کاج پرس- 05/ 10/ 1399
