تحلیل روز:
صادرات دلارهای ارزان پنهان در لایه های زیرین کالاهای اساسی یارانه دار
صادرات دلارهای ارزان پنهان در لایه های زیرین کالاهای اساسی یارانه دار
دوشنبه 24 اردیبهشت
منصور انصاری – روزنامه نگار
گرچه چندین بار و از سال های گذشته به صورت مستمر موضوع زیان آور بودن دلارهای ارزان دولتی کسب شده از نفت و میعانات گازی و غیره در لابه لای اقتصاد به فساد کشانیده کلان کشور را در مصادیق مختلف بحث کرده ایم، اما به نظر می رسد ذینفعان با نفوذی در میان صاحبان انواع امضاهای مختلف طلایی، نقره ای، مفرغی و ... به بهانه دفاع از دهک های پائین دست یا به تعبیری «مستضعفان» که پیش از این نامیده می شد، در مقابل این توجیه که دلار ارزان موجب بهبود وضعیت معیشت آنان می شود می خواهند از طریق کسب دلارهای ارزان و بذل و بخشش های حاصل از این کسب و کار، از خوان بیکران تولید یارانه ای کالاهای اساسی بهره مند شوند. اما باید گفت که این دلارهای ارزان مستتر و پنهان در کالاهای اساسی یارانه دار بیشتر موجب ثروت اندوزی نامتعارف این عده قلیل و فقیرتر شدن کسانی شده است که به بهانه آنان دلارهای ارزان قیمت برای تولید اختصاص می یابد!
یعنی در عرصه اختصاص انواع دلارهای ارزان طی سالیان متمادی گذشته در چرخه واقعی اقتصاد موجود و آنچه در عمل و اجرا صورت گرفته نقض غرض شده است. یکی از دلایل وضعیت بازار نامتعادل و نامناسب کنونی و معیشت مردم، وجود دلارهای ارزان قیمت در اقتصاد کلان و بازرگانی کالاهای اساسی است که در یک فرایند پیچیده و نه خطی و مستقیم، تعادل منطقی میان فقرا و اغنیا را در هم ریخته و رشد سرمایه گذاری، محدود و تقریبا منتفی شده است. رغبت اصلی سرمایه گذاری، نه برای کسب سود منطقی حاصل از آن، بلکه برای دستیابی به ارزهای ارزان قیمتی است که در محاسبات سرمایه گذاران منظور می شود. به واقع، بخشی از انگیزه سرمایه گذاری در تولید کالاهای اساسی دستیابی آسان به این مابه التفاوت است.
این در حالی است که بعضی از اتحادیه ها آشکارا با تبختر و افتخار از درآمد میلیونی صادرات کالاهای یارانه دار نام می برند. مثلا فلان اتحادیه از صادرات 170 میلیونی تخم مرغ یا فلان شرکت لبنی، روغنی و غیره همین طور. این موضوع وقتی تاسف بار است که بعضی مسئولان مرتبط هم در گفتگو با رسانه ها، همین ارقام را به عنوان دستاورد ملی مورد تاکید قرار می دهند، اما مشخص نیست سوبسید ارز ارزان در لایه های پنهان این صادرات افتخار آمیز چقدر بوده و آیا اگر قرار بود که این تولید با دلار به نرخ آزاد انجام شود، دستاورد ارزی آن با حجم سرمایه گذاری صورت گرفته، تناسب و سود منطقی داشت؟
یعنی این کالاها می توانستند در بازار کشورهای همجوار رقابت کنند یا قیمت آنها آنقدر گران می شد که اصلا بازار نداشتند و آیا دستاورد ارزی به این مقدار حاصل می شد؟ آیا واقعا محقانه است که دلارهای به کار رفته ارزان در کالاهای این چنینی به صورت سوبسید به مردم کشورهای خریدار این کالاها داده شود ولی صرف سرمایه گذاری و توسعه پایدار در کشور نشود؟ نکته مهم تر اینکه، چه میزان از دلارهای حاصل از این معاملات صادراتی به کشور برمی گردد؟ آیا برای صادرات گوشت مرغ و تخم مرغ و روغن و مواد لبنی و غیره، تعهد ارزی و میزان کمیت آن وجود دارد؟ واقعا چقدر از پول این کالاهای صادراتی با وصفی که گذشت به بانک مرکزی بازمی گردد؟ آیا باید همچنان شاهد تهی شدن خزانه ارزی کشور برای اعطای سوبسید به مردم کشورهای همجوار باشیم؟
چه نهادی و یا چه بخشی از دولت بر این ارزهای ارزان در لابه لای تولید اجناس این چنینی یا حتی دام زنده نظارت دارد یا باید نظارت داشته باشد؟ از سوی دیگر، آیا تعبیر اقتصادی این بحث این نیست که دولت به خیال خود برای تنظیم بازار و دفع مازاد تولیدات یارانه دار نوعی ارز پاشی را در سیاست صادراتی کالاهای اساسی اعم از فراورده های دام و طیور یا سایر موارد یارانه دار به کار گرفته است؟ آیا این شیوه بازرگانی که طی 40 سال گذشته عمل شده، حالا در شرایط تنگناهای شدید ارزی موجب فروریزی توان اقتصادی کشور نمی شود؟
